اکوکاردیوگرافی یا اکوی قلب یکی از مهم‌ترین و دقیق‌ترین روش‌های تصویربرداری از قلب است. در این روش از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می‌شود تا تصاویری زنده از قلب در حال تپش ایجاد شود. این تصاویر به پزشک اجازه می‌دهد تا ساختار، اندازه، عملکرد و جریان خون در قلب را به طور دقیق ارزیابی کند.
چرا اکوکاردیوگرافی انجام می‌شود؟
اکوکاردیوگرافی برای تشخیص و ارزیابی طیف وسیعی از بیماری‌های قلبی استفاده می‌شود، از جمله:
- بیماری‌های دریچه‌های قلب: مانند تنگی یا نارسایی دریچه‌ها
- بیماری عضله قلب: مانند کاردیومیوپاتی
- نقص‌های مادرزادی قلب: در نوزادان و کودکان
- بزرگ شدن قلب
- نارسایی قلبی
- لخته شدن خون در قلب
- تومورهای قلبی
- اثرات درمان‌های قلبی
انواع اکوکاردیوگرافی
- اکوکاردیوگرافی ترانس‌توراسیک (TTE): رایج‌ترین نوع اکو است که از طریق قفسه سینه انجام می‌شود.
- اکوکاردیوگرافی ترانس‌اُسفاجال (TEE): پروب اکو از طریق مری وارد بدن شده و تصاویری با کیفیت‌تر از قلب ارائه می‌دهد.
- اکوکاردیوگرافی استرس: برای ارزیابی عملکرد قلب در هنگام فعالیت فیزیکی استفاده می‌شود.
- اکوکاردیوگرافی دوبعدی و سه‌بعدی: تصاویر دقیق‌تری از ساختار قلب ارائه می‌دهند.
مزایای اکوکاردیوگرافی
- غیر تهاجمی بودن: این روش دردناک نیست و نیازی به جراحی ندارد.
- ایمن بودن: استفاده از امواج صوتی خطری برای بدن ندارد.
- سریع و آسان: انجام اکو معمولاً کمتر از یک ساعت طول می‌کشد.
- اطلاعات دقیق: تصاویر با کیفیتی که اکو ارائه می‌دهد، به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دقیق‌تری انجام دهد.
- عدم نیاز به آماده‌سازی خاص: معمولاً نیازی به ناشتا بودن یا قطع مصرف دارو نیست.
چه انتظاراتی باید از اکوکاردیوگرافی داشته باشیم؟
- آماده‌سازی: معمولاً نیازی به آماده‌سازی خاصی نیست، اما بهتر است قبل از انجام آزمایش به پزشک خود اطلاع دهید که چه داروهایی مصرف می‌کنید.
- روش انجام: شما به پشت روی تخت دراز می‌کشید و یک ژل مخصوص روی قفسه سینه شما مالیده می‌شود. سپس پزشک پروب اکو را روی قفسه سینه حرکت می‌دهد.
- مدت زمان: اکو معمولاً بین 30 تا 45 دقیقه طول می‌کشد.
- نتایج: نتایج اکو معمولاً در همان روز یا روز بعد به شما داده می‌شود.
چه زمانی به اکوکاردیوگرافی نیاز داریم؟
اگر پزشک شما مشکوک به وجود بیماری قلبی باشد، ممکن است اکوکاردیوگرافی را برای شما تجویز کند. همچنین، اگر سابقه بیماری قلبی دارید یا در معرض خطر بیماری‌های قلبی هستید، ممکن است به طور منظم به اکو نیاز داشته باشید.
توجه: اکوکاردیوگرافی یک آزمایش تشخیصی است و نمی‌تواند بیماری قلبی را درمان کند. اما به پزشک شما کمک می‌کند تا تشخیص دقیق بیماری را داده و بهترین درمان را برای شما انتخاب کند.
تفاوت بین اکوکاردیوگرافی و نوار قلب
اکوکاردیوگرافی و نوار قلب هر دو برای ارزیابی سلامت قلب استفاده می‌شوند، اما اطلاعات متفاوتی را ارائه می‌دهند.
-
نوار قلب (ECG):
- فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند.
- به تشخیص ریتم‌های غیر طبیعی قلب، حمله قلبی و برخی مشکلات دیگر کمک می‌کند.
- یک آزمایش سریع و غیرتهاجمی است.
- تصویری از ساختار قلب ارائه نمی‌دهد.
-
اکوکاردیوگرافی:
- از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر متحرک از قلب استفاده می‌کند.
- ساختار قلب، اندازه حفره‌های قلب، عملکرد دریچه‌ها و جریان خون را نشان می‌دهد.
- برای تشخیص طیف وسیعی از بیماری‌های قلبی، از جمله نارسایی قلبی، بیماری‌های دریچه‌ای، نقایص مادرزادی قلب و لخته‌های خون استفاده می‌شود.
- نسبت به نوار قلب اطلاعات دقیق‌تری در مورد ساختار و عملکرد قلب ارائه می‌دهد.
عوارض جانبی اکوکاردیوگرافی
اکوکاردیوگرافی یک روش بسیار ایمن و بدون درد است. استفاده از امواج صوتی هیچگونه عارضه جانبی جدی به دنبال ندارد. در برخی موارد، ممکن است فرد احساس ناراحتی کمی در ناحیه‌ای که پروب روی آن قرار می‌گیرد داشته باشد. همچنین، اگر از طریق مری انجام شود (اکو ترانس اُسفاجال)، ممکن است فرد احساس ناراحتی خفیفی در گلو داشته باشد.
چه زمانی باید نگران نتایج اکو باشیم؟
اگر نتایج اکوکاردیوگرافی نشان دهنده وجود هرگونه مشکل در قلب باشد، پزشک شما در مورد آن با شما صحبت خواهد کرد. برخی از نتایج که ممکن است نگران‌کننده باشند عبارتند از:
- بزرگ شدن حفره‌های قلب: ممکن است نشان دهنده نارسایی قلبی یا بیماری‌های دیگر باشد.
- ضخیم شدن دیواره‌های قلب: ممکن است نشان دهنده فشار خون بالا، بیماری‌های دریچه‌ای یا بیماری‌های عضله قلب باشد.
- نقص در عملکرد دریچه‌های قلب: ممکن است منجر به نارسایی قلبی شود.
- وجود لخته خون در قلب: می‌تواند خطر سکته مغزی را افزایش دهد.
- تغییرات در جریان خون: ممکن است نشان دهنده بیماری‌های عروق کرونر یا سایر مشکلات باشد.
توجه: تنها پزشک شما می‌تواند نتایج اکو را تفسیر کند و تشخیص دهد که آیا نتایج شما نگران‌کننده است یا خیر.
هزینه اکوکاردیوگرافی
هزینه اکوکاردیوگرافی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- نوع اکو: اکو ترانس‌توراسیک معمولاً هزینه کمتری نسبت به اکو ترانس‌اُسفاجال دارد.
- محل انجام آزمایش: هزینه در مراکز مختلف ممکن است متفاوت باشد.
- نوع بیمه: اگر بیمه دارید، بخشی از هزینه توسط بیمه پوشش داده می‌شود.
- خدمات اضافی: اگر آزمایش‌های دیگری نیز همراه با اکو انجام شود، هزینه کل افزایش می‌یابد.
آماده‌سازی قبل از انجام اکو
به طور کلی، برای اکثر انواع اکوکاردیوگرافی (اکو قلب) نیازی به آماده‌سازی خاصی نیست. شما می‌توانید به طور معمول غذا بخورید، بنوشید و داروهای خود را مصرف کنید. اما در برخی موارد خاص، پزشک ممکن است از شما بخواهد که:
- ناشتا باشید: برای اکوکاردیوگرافی ترانس‌اُسفاجال (TEE) که پروب اکو از طریق مری وارد بدن می‌شود، باید ناشتا باشید تا از استفراغ و آسپیراسیون غذا به داخل ریه جلوگیری شود.
- داروهای خاصی را مصرف نکنید: ممکن است پزشک از شما بخواهد که مصرف برخی داروها را قبل از اکو قطع کنید.
- فعالیت بدنی نداشته باشید: قبل از اکو از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنید.
نکته: همیشه قبل از انجام اکو، با پزشک خود در مورد هرگونه آماده‌سازی خاص مشورت کنید.
مدت زمان انجام اکو
مدت زمان انجام اکو به نوع اکو و علت انجام آن بستگی دارد. به طور معمول، اکوکاردیوگرافی ترانس‌توراسیک (TTE) که رایج‌ترین نوع اکو است، بین 30 تا 45 دقیقه طول می‌کشد. اکوکاردیوگرافی ترانس‌اُسفاجال (TEE) ممکن است کمی طولانی‌تر باشد.
چه کسانی باید به طور مرتب اکو انجام دهند؟
افراد زیر ممکن است به طور مرتب به اکو نیاز داشته باشند:
- بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی: افرادی که به بیماری‌های قلبی مانند نارسایی قلبی، بیماری‌های دریچه‌ای قلب، یا بیماری‌های عضله قلب مبتلا هستند، ممکن است به طور منظم به اکو نیاز داشته باشند تا پزشک پیشرفت بیماری را زیر نظر داشته باشد.
- افرادی که تحت عمل جراحی قلب قرار گرفته‌اند: پس از جراحی قلب، اکو به طور منظم برای ارزیابی عملکرد قلب انجام می‌شود.
- افرادی که تحت شیمی درمانی یا رادیوتراپی قرار گرفته‌اند: این درمان‌ها می‌توانند به قلب آسیب برسانند، بنابراین اکو برای بررسی عملکرد قلب ضروری است.
- افرادی که سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی دارند: افرادی که در خانواده‌شان سابقه بیماری‌های قلبی وجود دارد، ممکن است به طور منظم به اکو نیاز داشته باشند.
- ورزشکاران حرفه‌ای: ورزشکاران حرفه‌ای ممکن است به طور منظم به اکو نیاز داشته باشند تا از سلامت قلب خود اطمینان حاصل کنند.
توجه: پزشک شما بهترین فردی است که می‌تواند تعیین کند که آیا شما به اکوکاردیوگرافی نیاز دارید یا خیر.